Yr Hen Iaith

Yr Hen Iaith
Yr Hen Iaith

Cyflwyniad hwyliog i hanes llenyddiaeth Gymraeg, gyda, Jerry Hunter, hogyn o’r Midwest yn America yn dysgu Richard Wyn Jones, hogyn o ganolbarth Sir Fôn, am drysorau’i iaith ei hun.

  1. Yr Hen Iaith (Lefel A) - Martha, Jac, a Sianco

    6 DAYS AGO

    Yr Hen Iaith (Lefel A) - Martha, Jac, a Sianco

    Trafodwn Martha, Jac a Sianco yn y bennod hon, gan graffu ar y modd y mae’r nofel yn darlunio ochr dywyll bywyd gwledig. Dadleuwn fod hyd yn oed yr agweddau mwyaf ysgytwol ar y nofel yn adlewyrchu realiti a bod y gwaith dewr hwn yn mynd yn groes i ffrwd o lenyddiaeth Gymraeg sy’n dyrchafu, rhamantu a delfrydu bywyd yr amaethwr. Rhyfeddwn at grefft Caryl Lewis wrth i ni graffu ar y cymeriadu a’r strwythur. Er bod cymaint o realiti caled yn y nofel, nodwn fod elfennau sy’n mynd yn groes i realaeth hefyd wrth i’r darllenydd brofi agweddau swreal neu hudol. Awgrymwn fod naws gothig hefyd a’i bod yn bosibl gweld cysgod ‘Mami’ fel fersiwn gwyrdroëdig o’r ‘Fam Gymreig’ ystrydebol. * We discuss Martha, Jac a Sianco in this episode, scrutinizing how the novel depicts the dark side of rural life. We find that even the most shocking aspects of the novel reflect reality and that this courageous work goes against a stream of Welsh literature that elevates, romanticises and idealises the life of the farmer. We praise Caryl Lewis's craft as we scrutinize the character and structure. While there is so much hard reality in the novel, we note that there are also elements that conflict with realism as the reader experiences surreal or magical aspects. We suggest that there is also a gothic feel to it and that it is possible to see the shadow of 'Mami' as an inverted version of the stereotypical 'Welsh Mam'. Cyflwynwyd gan: Yr Athro Jerry Hunter a'r Athro Richard Wyn Jones Cynhyrchwyd gan: Richard Martin Cerddoriaeth: 'Might Have Done' gan The Molenes Deunydd perthnasol: - Nodiadau astudio CBAC wedi’u paratoi gan Bleddyn Owen Huws: https://resource.download.wjec.co.uk/vtc/2009-10/welsh/a-cymraeg/Help%20Llaw/Martha%20Jac%20Sianco.pdf

    25 min
  2. Yr Hen Iaith (Lefel A): Un Nos Ola Leuad

    6 DAYS AGO

    Yr Hen Iaith (Lefel A): Un Nos Ola Leuad

    Trafodwn Un Nos Ola Leuad yn y bennod hon. A ninnau yn ffilmio yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, cewch weld llyfr nodiadau Caradog Prichard ei hun gydag un o’i gynlluniau gwreiddiol ar gyfer y nofel a drafft o bennod. Rydym ni’n ystyried arddull y gwaith rhyfeddol hwn a’r modd y mae’n symud rhwng cywair tafodieithol a chywair ffurfiol. Archwiliwn nifer o agweddau ar y nofel, gan gynnwys ei hymdriniaeth â salwch meddwl, tlodi, crefydd a chreulondeb. Nodwn hefyd wrth fynd heibio fod y gwaith arloesol hwn wedi cael effaith sylweddol ar artistiaid Cymraeg eraill. * We discuss Un Nos Ola Leuad in this episode while filming at the National Library of Wales, with Caradog Prichard's own notebook with one of his original plans for the novel and a draft of a chapter in front of us. We consider the style of this remarkable work and the way it moves between dialectal and formal tones. We explore many aspects of the novel, including its treatment of mental illness, poverty, religion and cruelty. We also note in passing that this innovative work has had a significant impact on other Welsh artists. Cyflwynwyd gan: Yr Athro Jerry Hunter a'r Athro Richard Wyn Jones Cynhyrchwyd gan: Richard Martin Cerddoriaeth: 'Might Have Done' gan The Molenes Deunydd perthnasol: - Nodiadau astudio CBAC wedi’u paratoi gan Bleddyn Owen Huws: https://resources-legacy.wjec.co.uk/pages/ResourceSingle.aspx?rIid=389 - Y gân ‘Un Nos Ola Leuad’ gan Endaf Emlyn: https://www.youtube.com/watch?v=-2_MCXtL2uI

    33 min
  3. Hynt Yr Hen Iaith: neges ar gyfer ein dilynwyr

    21 MAR

    Hynt Yr Hen Iaith: neges ar gyfer ein dilynwyr

    Fel y gwyddoch os ydych chi wedi bod yn dilyn Yr Hen Iaith, y bennod ddiwethaf oedd pennod olaf Cyfres 2. Bydd ychydig o seibiant cyn i ni ddechrau Cyfres 3, ond ni fydd tîm Yr Hen Iaith yn segur! Yn wir, rydym ni wedi dechrau recordio cyfres arbennig ar gyfer disgyblion lefel A. Mae’r gyfres fer hon yn canolbwyntio ar destunau sydd ar y sylabws lefel A Cymraeg, ond mae’n debyg iawn y byddwch chi, ein dilynwyr presennol, yn eu mwynhau hefyd. (Yn wir, mae wedi bod yn fodd i ni lenwi ambell fwlch a adwyd gennym yng Nghyfres 1). Dechreuir rhyddhau’r gyfres arbennig hon yn syth, felly os ydych chi’n nabod rhywun sy’n astudio Cymraeg lefel A neu os ydych chi’n nabod athrawes neu athro lefel A Cymraeg, gadewch iddynt wybod. Ac ar ôl i ni orffen rhyddhau’r Hen Iaith (Lefel A), ac ar ôl i ni gael cyfle i ddal ein hanadl, bydd yr hen Hen Iaith arferol yn dychwelyd gyda Chyfres 3. Diolch am eich cefnogaeth! * Yr Hen Iaith's podcast feed - a message for subscribers As you know if you have been following Yr Hen Iaith, the last episode was the final episode of Series 2. There will be a little break before we start Series 3, but the Yr Hen Iaith team will not be idle! In fact, we have started recording a special series for A-level pupils. This short series focuses on subjects that are on the Welsh A-level syllabus, but it is very likely that you, our current followers, will enjoy them too. (Indeed, it has allowed us to fill a few gaps that we mentioned in Series 1). The release of this special series will start immediately, so if you know someone who is studying A-level Welsh or if you know a teacher or A-level Welsh teacher, let them know. And after we've finished releasing Yr Hen Iaith (Lefel A), and after we've had a chance to catch our breath, the regular Yr Hen Iaith will return with Series 3. Thank you for your support!

    2 min
  4. Yr Hen Iaith (Lefel A): Podlediad ar gyfer Disgyblion Lefel A Cymraeg

    21 MAR

    Yr Hen Iaith (Lefel A): Podlediad ar gyfer Disgyblion Lefel A Cymraeg

    Dyma gyfres arbennig o’r podlediad poblogaidd, Yr Hen Iaith – un sydd wedi’i chreu ar gyfer pobl sy’n astudio Cymraeg Lefel A. Mae pob pennod yn y gyfres yn ymwneud ag agwedd ar y maes llafur. Cewch wrando ar ddau hen ffrind yn trafod llenyddiaeth Gymraeg, y naill yn arbenigwr yn y maes a’r llall yn awyddus i ddysgu mwy, a’r ddau’n cael llawer o hwyl wrth graffu ar rai o drysorau llenyddol pwysicaf Cymru. Bydd penodau sy’n canolbwyntio ar y nofelau Un Nos Ola Leuad a Martha, Jac a Sianco yn cael eu rhyddhau yn ystod y dyddiau nesaf (gan fod yr arholiadau perthnasol yn dechrau’n fuan). Byddwn ni’n rhyddhau’r penodau eraill yn fuan wedyn, gan gynnwys rhai sy’n canolbwyntio ar y pynciau hyn: Canu Aneirin, Canu Taliesin, cywyddau Dafydd ap Gwilym, a detholiad o gerddi modern. Mwynhewch! * Yr Hen Iaith (Lefel A): Our series for Welsh A Level Students This is a special series of Yr Hen Iaith - one that has been created specifically for people studying Welsh A Level. Each episode in the series relates to an aspect of the syllabus. You can listen to two old friends discussing Welsh literature, one an expert in the field and the other eager to learn more, and both having a lot of fun while scrutinizing some of Wales' most important literary treasures. Episodes focussing on the novels Un Nos Ola Leuad and Martha, Jac a Sianco will be released in the coming days (as the relevant exams start soon). We will release the other episodes shortly afterwards, including some that focus on these subjects: Canu Aneirin, Canu Taliesin, the poems of Dafydd ap Gwilym, and a selection of modern poems. Enjoy!

    3 min
  5. Pennod 62 - Hanesyddiaeth a Hunaniaeth: Drych y Prif Oesoedd

    20 MAR

    Pennod 62 - Hanesyddiaeth a Hunaniaeth: Drych y Prif Oesoedd

    Gyda’r bennod hon rydym yn dirwyn ail gyfres Yr Hen Iaith i ben, ac rydym ni’n gwneud hynny trwy drafod llyfr hynod ddylanwadol a gyhoeddwyd gan Theophilus Evans yn y flwyddyn 1740. Cyhoeddwyd Drych y Prif Oesoedd gyntaf yn 1716 ond aeth yr awdur ati i ehangu’r gwaith yn sylweddol a’i ailgyhoeddi 24 o flynyddoedd yn ddiweddarach, a dyma’r fersiwn sy’n cael ei ystyried yn glasur. Ystyr y gair ‘prif’ yn y teitl yw ‘cynharaf’; dyma lyfr sy’n trafod hanes cynnar y Cymry – neu’r Hen Frytaniaid – ac mae’n adrodd yr hanes hwnnw mewn dull storïol cyffrous. O ran hanes rhyddiaith Gymraeg, mae’n anodd meddwl am lyfr unigol pwysicaf a gyhoeddwyd rhwng dechrau’r 18fed ganrif a datblygiad y nofel Gymraeg dros ganrif yn ddiweddarach. Mae hefyd yn hynod bwysig o safbwynt hunaniaeth Gymreig; dyma lyfr sy’n defnyddio hanes i ddweud wrth y Cymry pwy ydynt. Noder: Ni fydd Yr Hen Iaith yn cysgu! Daw neges yn fuan iawn am gyfres arbennig a ddarlledir rhwng diwedd y gyfres hon a dechrau cyfres 3. *** Historiography and Identity: Drych y Prif Oesoedd With this episode we bring the second series of Yr Hen Iaith to an end, and we do that by discussing an incredibly influential book which Theophilus Evans published in 1740. Drych y Prif Oesoedd [The Mirror of the Earliest Centuries] was first published in 1716, but the author worked to expand the work considerably and republish it 24 years later, and this is the version which is considered to be a classic. The word prif in the title means ‘earliest’; this is a book which treats the early history of the Welsh – or the Ancient Britons – and it relates that history in an exciting narrative style. When considering Welsh-language prose, it’s difficult to think of a more important book published between the start of the 18th century and the development of the Welsh novel more than a century later. It is also extremely important in the context of Welsh identity; this is a book which uses history to tell the Welsh who they are. Note: Yr Hen Iaith won’t be sleeping! A message will soon be released about a special series which will be broadcast between the end of this series and the start of series 3. Cyflwynwyd gan: Yr Athro Jerry Hunter a'r Athro Richard Wyn Jones Cynhyrchwyd gan: Richard Martin Cerddoriaeth: 'Might Have Done' gan The Molenes Darllen Pellach/Further Reading: - David Thomas (gol.), Theophilus Evans, Drych y Prif Oesoedd (1740 [adargraffiad, 1960]). - Dafydd Glyn Jones, Agoriad yr Oes: erthyglau ar lên, hanes a gwleidyddiaeth Cymru (2001).

    27 min
  6. Pennod 61 - Taliesin yng Ngwlad Angau: Gweledigaethau’r Bardd Cwsg (rhan 2)

    12 MAR

    Pennod 61 - Taliesin yng Ngwlad Angau: Gweledigaethau’r Bardd Cwsg (rhan 2)

    Edrychwn yn y bennod hon ar y modd y mae Ellis Wynne yn trafod y traddodiad barddol Cymraeg yn Gweledigaethau’r Bardd Cwsg. Mae gan enw prif gymeriad y gwaith wreiddiau llenyddol hynafol, a gwelwn fod agweddau eraill ar y llyfr rhyfeddol hwn sy’n dychanu’r hen draddodiad hwnnw. Pam bod Ellis Wynne yn cysylltu barddoniaeth Gymraeg â phechod? A sut mae’n gwneud hynny? A pham poeni cymaint am yr canu mawl, a’r traddodiad hwnnw’n gwegian os nad yn prysur chwalu ar y pryd? Ystyriwn hefyd ymdrech Ellis Wynne i ladd arch-fardd bytholwyrdd y traddodiad, Taliesin, ac awgrymu mai Taliesin sy’n chwerthin yn olaf er gwaethaf hyn oll. * * * Taliesin in the Land of Death: The Visions of the Sleepiong Bard (2) In this episode we look at how Ellis Wynne discusses the Welsh bardic tradition in The Visions of the Sleeping Bard. The enw of the work’s main character has ancient literary roots, and we see that other aspects of this amazing book satirize that tradition. Why does Ellis Wynne connect Welsh poetry with sin? And how does he do that? And why worry so much about the praise poetry, seeing as that tradition was on its knees if not completely disappearing at the time? We also consider Ellis Wynne’s attempt at killing the tradition’s evergreen arch-bard, Taliesin, and suggest that it’s Taliesin who laughs last despite of this. Cyflwynwyd gan: Yr Athro Jerry Hunter a'r Athro Richard Wyn Jones Cynhyrchwyd gan: Richard Martin Cerddoriaeth: 'Might Have Done' gan The Molenes Darllen Pellach/Further Reading: - Patrick J. Donovan a Gwyn Thomas (goln.) Gweledigaethau y Bardd Cwsg: y rhan Gyntaf (1998). - Gwyn Thomas, Y Bardd Cwsg a’i gefndir (1971). - Gwyn Thomas, Ellis Wynne (1984).

    32 min
  7. Pennod 60 - ‘Ar ryw brynhawngwaith teg o haf hirfelyn tesog’: Gweledigaethau’r Bardd Cwsg (rhan 1)

    27 FEB

    Pennod 60 - ‘Ar ryw brynhawngwaith teg o haf hirfelyn tesog’: Gweledigaethau’r Bardd Cwsg (rhan 1)

    Dyma ni’n dathlu recordio trigeinfed bennod y podlediad trwy drafod un o glasuron Cymraeg y cyfnod modern cynnar, Gweledigaethau’r Bardd Cwsg, llyfr a gyhoeddwyd gan Ellis Wynne yn 1703. Er bod y gwaith rhyfeddol hwn ar un wedd yn drosiad o lyfrau Saesneg a oedd yn eu tro yn gyfieithiadau o destun Sbaeneg, mae’n gyfansoddiad gwreiddiol iawn gan i’r awdur fynd ati i Gymreigio’i ddeunydd yn drylwyr o ran cynnwys a chyd-destun yn ogystal â’r iaith. Eglwyswr a brenhinwr rhonc oedd Ellis Wynne, ond esgorodd ei geidwadaeth wleidyddiaeth a chrefyddol ar greadigaeth artistig a ymestynnodd ffiniau rhyddiaith Gymraeg gyda’i arddull fyrlymus a’i ddelweddau cofiadwy. Ac er bod y llyfr yn y pendraw yn waith moesol sy’n trafod pechod, mae’n gwneud hynny mewn modd sy’n rhyfeddol o ffraeth a doniol. * * * ‘On one fair afternoon during a warm long golden summer’: The Visions of the Sleeping Bard (1) Here we celebrate the podcast’s sixtieth episode by discussing one of the Welsh classics of the early modern period, Gweledigaethau’r Bardd Cwsg (‘The Visions of the Sleeping Bard’), a book published by Ellis Wynne in 1703. Although this amazing work is in a kind of adaptation of English books which were in turn translations of a Spanish text, it’s a very original creation, seeing as the author made his material Welsh in content and context as well as language. Ellis Wynne was an ardent Anglican and a royalist, but his religious and political conservatism generated an artistic creation which extended the boundaries of Welsh prose with its vivacious style and memorable imagery. And although this book is in the end a moral work discussing sin, it does that in a way which is incredibly witty and funny. Cyflwynwyd gan: Yr Athro Jerry Hunter a'r Athro Richard Wyn Jones Cynhyrchwyd gan: Richard Martin Cerddoriaeth: 'Might Have Done' gan The Molenes Darllen Pellach/Further Reading: - Patrick J. Donovan a Gwyn Thomas (goln.) Gweledigaethau y Bardd Cwsg: y rhan Gyntaf (1998). - Gwyn Thomas, Y Bardd Cwsg a’i gefndir (1971). - Gwyn Thomas, Ellis Wynne (1984).

    35 min
  8. Pennod 59 - Mae’r Ysgrifbin yn Rymusach na’r Cleddyf: Ysgrifennu ac Ideoleg ar ôl y Rhyfeloedd

    12 FEB

    Pennod 59 - Mae’r Ysgrifbin yn Rymusach na’r Cleddyf: Ysgrifennu ac Ideoleg ar ôl y Rhyfeloedd

    Edrychwn yn y bennod hon ar lendyddiaeth Gymraeg ar ddwy ochr y rhwyg ideolegol ar ôl i’r rhyfeloedd rhwng y Senedd a’r Brenin ddod i ben. Cewch glywed Rolant Fychan yn cyfaddef na lwyddodd gyda’i ‘gleddyf coch’ i ladd bygythiadau radicalaidd i’r drefn yn ystod y rhyfeloedd, ac yntau’n ceisio gwneud fel awdur yr hyn y methodd ei wneud fel milwr. Ceir cipolwg hefyd ar ddrama Gymraeg sy’n dathlu adferiad yr hen drefn a ddaeth gydag adferiad y frenhiniaeth yn 1660, a’r bobl bellach yn rhydd o’r cyfreithiau Piwritanaidd a oedd wedi gwahardd y fath berfformiadau ac yn cael mwynhau canu a dawnsio eto. Ystyriwn hefyd waith llenyddol y genhedlaeth nesaf o Biwritaniaid, gan gynnwys cyfieithiad Cymraeg o lyfr Saesneg hynod ddylanwadol. * * * The Pen is Mightier than the Sword: Writing and Ideology after the Wars In this episode we look at Welsh literature on both sides of the ideological divide after the wars between Parliament and King came to an end. You’ll hear Rowland Vaughan admitting that he didn’t succeed in killing radical threats to order with his ‘red sword’ during the wars, as he attempted to do as an author that which he failed to do as a soldier. There’s also a look at a Welsh play which celebrates the return of the old order which came with the Restoration of the monarchy in 1660, people now free of the puritanical laws which had banned such performances and able to enjoy singing and dancing again. We also consider literary work by the next generation of Puritans, including a Welsh translations of an extremely influential English book. Cyflwynwyd gan: Yr Athro Jerry Hunter a'r Athro Richard Wyn Jones Cynhyrchwyd gan: Richard Martin Cerddoriaeth: 'Might Have Done' gan The Molenes Darllen Pellach/Further Reading: - Jerry Hunter, ‘The Red Sword, the Sickle and the Author’s Revenge: Welsh Literature and Conflict in the Seventeenth Century, Proceedings of the Harvard Celtic Colloquium 36 (2018)

    31 min
See All (68)

4.9
out of 5
29 Ratings

About

Cyflwyniad hwyliog i hanes llenyddiaeth Gymraeg, gyda, Jerry Hunter, hogyn o’r Midwest yn America yn dysgu Richard Wyn Jones, hogyn o ganolbarth Sir Fôn, am drysorau’i iaith ei hun.

Information

  • Creator
    Yr Hen Iaith
  • Years Active
    2023 - 2025
  • Episodes
    68
  • Rating
    Clean
  • Copyright
    © All rights reserved
  • Show Website
    Yr Hen Iaith

You Might Also Like

To listen to explicit episodes, sign in.

Stay up to date with this show

Sign in or sign up to follow shows, save episodes and get the latest updates.
Select a country or region

Africa, Middle East, and India

Asia Pacific

Europe

Latin America and the Caribbean

The United States and Canada