Yr Hen Iaith

Pennod Arbennig: Ysgrifennu am ryfel yn Gymraeg . . . yn America!

Listen on

Episode notes

Dyma bennod a recordiwyd o flaen cynulleidfa fyw yn siop lyfrau Storyville, Pontypridd yn ystod Eisteddfod Genedlaethol 2024. Ac yntau newydd orffen ei ddarllen, roedd Richard Wyn Jones am drafod llyfr diweddaraf ei gyd-gyflwynydd, Dros Gyfiawnder a Rhyddid. Mae’n gyfrol sy’n darlunio hanes cymuned Gymraeg benodol yn ystod Rhyfel Cartref America, gan ganolbwyntio mewn dull storïol ar y dynion yn y fyddin ond gan ystyried hefyd eu perthynas â’u cymuned gartref yn Wisconsin. Mae’r stori’n cael ei hadrodd trwy gyfrwng geiriau Cymraeg gwreiddiol y Cymry Americanaidd hyn, ac yn ôl Richard Wyn Jones, ‘mae’n syfrdanol’ ei bod hi’n bosib cyflwyno cymaint o’r hanes cyffrous hwn yn y modd hwn. A nifer o brif gymeriadau’r stori wedi’u geni yn yr Unol Daleithiau a’u magu’n siarad Cymraeg fel eu mamiaith, mae hefyd yn bennod ddiddorol yn hanes cymdeithasol yr Hen Iaith. Ac fel y noda Richard Wyn Jones, mae’r modd y maen nhw’n ysgrifennu am ryfel yn Gymraeg yn cysylltu’r deunydd hwn â llawer o lenyddiaeth Gymraeg o’r Oesau Canol a drafodwyd yng nghyfres gyntaf y podlediad hwn. ** Prynwch 'Dros Gyfiawnder a Rhyddid' ** https://www.ylolfa.com/products/9781800993815/dros-gyfiawnder-a-rhyddid-y-cambrian-guards-caethwasiaeth-a-rhyfel-cartref-america Storyville Books Pontypridd: https://www.storyvillebooks.co.uk/ Special Episode: Writing about war in Welsh . . . in America! This is an episode which was recorded before a live audience in Storyville Books, Pontypridd during the 2024 National Eisteddfod. As he had just finished reading it, Richard Wyn Jones wanted to discuss his co-presenter’s latest book, Dros Gyfiawnder a Rhyddid [‘For Justice and Freedom’]. It’s a volume which relates the history of a particular Welsh community during the American Civil War, concentrating in narrative fashion on the men in the army while also considering their relationship with their home community in Wisconsin. This story is told through the original Welsh words of these Welsh Americans, and according to Richard Wyn Jones, ‘it’s amazing’ that it’s possible to present so much of this exiting history in this manner. As a number of the story’s main characters were born in the United States and raised speaking Welsh as their first language, it’s also an interesting chapter in the social history of the Old Language. And as Richard Wyn Jones notes, the way in which they write about war in Welsh connects this material to a great deal of medieval Welsh literature which was discussed in the first series of this podcast. ** Buy 'Dros Gyfiawnder a Rhyddid ** https://www.ylolfa.com/products/9781800993815/dros-gyfiawnder-a-rhyddid-y-cambrian-guards-caethwasiaeth-a-rhyfel-cartref-america Cyflwynwyd gan: Yr Athro Jerry Hunter a'r Athro Richard Wyn Jones Cynhyrchwyd gan: Richard Martin Cerddoriaeth: 'Might Have Done' gan The Molenes Darllen Pellach / Further Reading: - Jerry Hunter, Dros Gyfiawnder a Rhyddid [:] Y Cambrian Guards, Caethwasiaeth a Rhyfel Cartref America (Y Lolfa, 2024).